Milyonlarca çalışanı ilgilendiren yeni taban fiyatı belirleme çalışmalarında süreç 7 Aralık’taki birinci toplantıyla başlayacak. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığının konut sahipliğinde yapılacak toplantıda, patron tarafını Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), emekçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için Türk-İş temsil edecek. Pekala minimum fiyat artırımında en çok hangi sayı üzerinde duruluyor? İşte ayrıntılar…
ASGARİ FİYAT ARTIŞI
TRT Haber’e mevzuya ait değerlendirmelerde bulunan, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Tarkan Varlıklı, şunları kaydetti;
1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere yüzde 30 minimum fiyata artırım yapılmıştı. Bu orta artırımın yıllık enflasyon hesaplamalarında dikkate alınıp alınmayacağı üzere bir tartışma kelam konusuydu. Lakin ben bu tartışmaların ötesinde bilhassa taban fiyatın hesaplanırken mevzuatımızda şöyle bir cümle geçiyor; Ülkedeki geçinme endeksleri, ekonomik toplumsal durum, çalışanların genel fiyatlar düzeyi tüm bunlar dikkate alınarak minimum fiyatın, Minimum Fiyat Tespit Komitesi’nde belirleneceği söyleniyor.
Enflasyon tek başına bir ölçük olarak kabul edilmediği üzere bir de enflasyon geriden gelen bir şey. Hedeflenen enflasyonlar var. Kimileri da şunu söylüyor; Taban fiyat bir sonraki yıl geçerli olacağı için hedeflenen TÜFE oranında masada olur diye. Ben bunun çalışanlar açısından kabul edilmeyecek bir sayı olduğunu düşünüyorum. O bilgiler üzerinden değil, daha gerçekçi geçen yıl yapıldığı üzere örneğin hatırlayalım, enflasyon yüzd 36,08’di yıllık enflasyon.
Fakat minimum ücretliye verilen artırım yüzde 50 idi. 4-5 ay sonra artan fiyat artışları nedeniyle ek bir artırım verilme gereksinimi duyuldu ve yüzde 30 ek artırım yapıldı. Kümülatif olarak da yüzde 95 artırım yapılmış oldu. Bu çerçevede ben bilhassa enflasyonun orta artırım verilmesi, önümüzdeki yıl gayelerinden daha çok gerçekler üzerinden yapılacağını düşünüyorum. O da ülkedeki ekonomik ve toplumsal durum, çalışanların genel fiyatlar düzeyi, artan fiyat ve hayat pahalılığının değerlendirileceğini düşünüyorum.
“AÇIKLANAN SAYILAR ÜZERİNDE ARTIŞ YAPILACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM”
Zaten Sayın Cumhurbaşkanımız da buna vurgu yapıyor. Çalışma Bakanımız buna vurgu yapıyor. Türkiye’de alt gelir kümeleri dediğimiz dar ve sabit gelirliler, başta emekliler olmak üzere minimum ücretliler bu cins periyotlarda desteklenmesi gereken kümeler. Yani toplumsal olarak da desteklenmesi gereken, satın alma güçlerini devam ettirmeleri muhafazaları gereken kısımlar olduğu için onlara yönelik artırımların yalnızca enflasyon üzerinden olmayacağını düşünüyorum. Yalnızca onlar değil bilhassa Sayın Cumhurbaşkanımızın yakın vakitte söz ettiği Türkiye’de enflasyonun etkilediği, salgın nedeniyle de onun da tesiri vardı daha yeni kalkmaya başlarken bu sefer savaşlar nedeniyle artan güç fiyatlarıyla karşı karşıya kaldık.
Tüm bu riskleri en fazla etkilediği kümeler emekliler, işçiler, çalışanlar, minimum ücretliler, sabit gelirliler olduğu için onları destekleyeceğiz demişti. Yani hem kazanımlarını yine kazandıracak çalışmalar yapıyoruz hem de onlara ek kazanımlar getirecek çalışmalar içerisindeyiz demişti. Ben bu periyotta açıklanan sayıların üzerinde yeniden çalışanların satın alma güçlerini artıracak destekleyecek takviyeler olabileceğini ek artırımlar olacağını düşünüyorum.
“8 BİN LİRA RUHSAL SINIR”
Asgari fiyatın bu sene de oy birliği ile çıkacağını düşünüyorum. Minimum Fiyat Tespit Kurulu’nda kararlar oy çokluğu ile alınıyor. Oy çokluğu ile alınan bir minimum fiyat geçerli oluyor. Lakin geçen yıl iki taban fiyatta oy birliği ile olmuştu. Son 20 yıla baktığımızda dört sefer oy birliği ile çıkmış taban fiyattan bahsediyoruz. Hasebiyle geçen yıl her iki taban fiyatın de oy birliği ile çıkması son derece değerliydi. Geçen yıl 15 günde belirlenmişti, bu yıl da hem erken belirlenebilir hem de birebir vakitte oy birliği ile çıkacağını düşünüyorum. Sayı manasında da bir şey tabir etmemiz gerçek olmayabilir ancak açıklandığında ben hem çalışanlarda genel bir memnuniyet oluşturacağını esasen oy birliği ile olacağı için de iş verenlerin de kabul edebileceği onların işletmelerinin sürdürülebilirlik açısından da değerlendirebilecekleri bir fiyat olacağını düşünüyorum. Güya 8 bin lira ruhsal bir hudut üzere. Onun üzerinde olacak bir sayı çalışanları mutlu edecektir diye düşünüyorum.
ASGARİ FİYAT ARTIRIMI ÖNGÖRÜNÜZ NEDİR?
Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Filiz Eryılmaz ise taban fiyat öngörüsünü şu sözlerle anlattı: “Son 2 periyotta yapılan taban fiyat artırımı beklentilerin üzerinde olduğu için uçuk sayıların zikredildiğini biliyoruz. TİSK Başkanı’ndan bunu duyduk. Minimum fiyata gelecek artırım kelamlı yönlendirmelerle birlikte kimi üreticilerin artırım yapmaya başladığını görüyoruz. Benim beklentim tarafları şad edecek olan bir taban fiyat artırımıdır.
Minimum 8 bin lira civarında, 8 bin lira ile 9 bin lira ortasında bir sayı olacak. Ben 8 binin altında bir sayı olacağını düşünmüyorum.
Bölgesel bazda taban fiyat maaşlarını belirliyor olmak çok kıymetli bir adım olur. Her bölgedeki fiyat artışları, hayat pahalılıkları farklı olduğundan farklı fiyat uygulaması daha yanlışsız olur. Şuan bu türlü bir beklentim yok lakin ilerleyen periyotta olabilir.
ENFLASYONDAKİ DÜŞÜŞ FİYATLARA YANSIR MI?
Fiyatlara bunun yansımış olduğunu görüyoruz. Fiyatlardaki düşüş suratı ne kadar süratli olacak? Yatay oluştuğunda bu kalıcılık güçlü olacak mı olmayacak mı? Fiyatlara yansıdığını şu an için söylemek yanlış olmayacaktır.
Aralık ve ocakta daha güçlü bir dezenflasyonist süreç bekliyorum. Enflasyon beklentilerindeki aşağı gelme nitekim beklenildiği biçimde olacak mı emin değilim. Hazirana kadar dezenflasyonist süreç güçlü olacak 2023 için beklentim yüzde 35-40 ortasında olacağı tarafındadır.
Şu anda baktığımızda bir dezenflasyonist sürecin güçlü bir formda yüzde 20’lere kadar gelme ihtimalini görmüyorum.”
